حقایقی درباره کالیبراسیون دماسنج و اصول آن

چنانچه با اهمیت کالیبراسیون دماسنج آشنایی ندارید، همین نکته بس که ما آنقدر خوش شانس نیستیم که تیزبین‌ترین دماسنج دنیا را در اختیار داشته باشیم. از همین رو، باید تلاش کنیم تا خودمان دماسنج‌ها را آزمایش و بازنشانی کنیم. سنجش دما از مرسوم‌ترین آزمون‌ها در پروسه‌های صنعتی، آزمایشگاهی و مواد غذایی است. دماسنج‌های بسیاری برای ارزیابی نحوه عملکرد دستگاه‌ها روی سیستم‌های مربوطه نصب می‌شوند. برای آشنایی با این مقوله و ازمایشگاه کالیبراسیون دماسنج ما را همراهی کنید.

کالیبراسیون دماسنج چه مفهومی دارد؟ 

قبل از بررسی مفهوم کالیبراسیون دماسنج لازم است به این نکته اشاره کنیم. دماسنج‌ها دقیقا به مثابه ساعت که با گذشت زمان کارایی خود را از دست می‌دهند، دچار عدم دقت می‌شوند. معمولا دماسنج‌ها در شرایط زیر ممکن است تیزبینی خود را از دست به دهند:

• انتقال از مکانی بسیار گرم به محیط سرد،
• افتادن،
• استفاده مکرر و طولانی مدت.

چنانچه به صورت مرتب از دماسنج استفاده می‌کنید، لازم است که به صورت ماهیانه آن را بررسی کنید تا از عملکرد درست آن مطمئن شوید. جای بسی خوشبختی است که ما می‌توانیم تیزبینی دماسنج خود را اندازه گیری کنیم و دوباره برای قرائت دقیق آن دست به کالیبراسیون بزنیم.

اهمیت کالیبراسیون دماسنج

کالیبراسیون دماسنج از آنجا اهمیت دارد که بخواهیم ابزارهای سنجش دما را مورد پایش قرار دهیم. این کار به چند دلیل منطقی به نظر می‌رسد:

• کالیبره کردن دماسنج نظیر ترموکوپل، در شرایط محدودیت منابع انرژی و بالا رفتن کارایی فرآیندها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. به عنوان نمونه، بهبود تیزبینی سنجش می‌تواند نه تنها موجب صرفه جویی در ماده خام به شود، بلکه سبب گردد آلاینده کمتر منتشر شوند،
• کالیبراسیون دماسنج می‌تواند به ایمنی و سلامت دستگاه نیز مرتبط باشد. به عنوان مثال، چنانچه ادوات سنجش در صنایع شیمیایی اندازه‌های درستی را عرضه نکند و باعث کنترل نادرست فرآیندهای شیمیایی بشوند، این امکان هست که خطر انفجار بالا برود.

کالیبراسیون دماسنج، زمانی اهمیت بیشتری می‌باید که ما به شمارنده‌های مصرف گاز و آب در خانه یا شمارنده‌های پمپ بنزین توجه کنیم. چنانچه هر یک از این موارد کالیبره نشوند، این امکان وجود دارد که در پرداخت هزینه اشتباهی صورت گیرد. لذا روشن است که کالیبراسیون دوره‌ای ترموکوپل‌ها یا دماسنج‌های مقاومتی، برای تایید میزان سنجش یا مشخص هرگونه تغییر در طول زمان، اهمیت ویژه‌ای خواهند داشت.

انجام کالیبره کردن دماسنج در لابراتورهای مورد تایید

اندازه گیری ادوات مربوط به دما، در لابراتورهای دماسنج که بوسیله موسسات اعتباربخشی مورد تایید قرار گرفته اند، انجام می‌شود. معمولا سازندگان فناوری اندازه گیری نیز از اینگونه امکانات برخوردار هستند. این تولیدکنندگان به صورت کامل مستقل فعالیت می‌کنند و می‌توانند از پس خدمات گسترده و پیچیده‌تری برآیند. نظیر، بررسی و تدوین استاندارد کاری تا کالیبراسیون طرح‌های ویژه مخاطب.‌

چگونه دماسنج را کالیبره کنیم؟

در کالیبراسیون دماسنج، بسیاری از این ادوات اندازه گیری دما از مهره‌ای برخوردار هستند که در زیر صفحه قابل مشاهده است. این مهره امکان بازنشانی را به کاربر می‌دهد. این در شرایطی است، بیشتر مدل‌های دیجیتال از دکمه بازنشانی مجدد برخوردار هستند. اگر می‌خواهید خودتان کالیبره کردن دستگاه دماسنجی که در اختیار دارید، انجام به‌ دهید؛  بهتر است به دفترچه راهنمای دستگاه مراجعه کنید. در بعضی از موارد امکان بازنشانی دماسنج وجود ندارد. با این همه پیشنهاد می‌شود هر از گاهی مقدار اختلاف را یادداشت کرده و دمای دستگاه خود را بر مبنای آن بازنشانی نمایید.

انواع آزمون دماسنج

برای اندازه گیری صحت و درستی عملکرد دماسنج می‌توان از دو نوع روش استفاده کرد:

• سنجش در بازه دمای پایین یا روش آب یخ،
• سنجش در بازه دمای بالا یا روش آب جوش.

کالیبره کردن به روش آب یخ :

به منظور اندازه گیری دماسنج با آب یخ، یک لیوان بزرگ را با یخ پر می‌کنیم. سپس آب را به آن می‌افزاییم و می‌گذاریم تا سه دقیقه بماند. حالا وقت آن است که دماسنج را درون ظرف یخ بگذاریم. باید مطمئن شویم که حسگر دما به طرفین یا کف ظرف تماس نداشته باشد. بهتر است دماسنج در عمق دو اینچی ظرف آب و یخ قرار داده شود. مخلوط آب و یخ را هم می‌زنیم تا دمای آب به صورت یکسان پخش شود. باید مراقب بود، حسگر روی یخ قرار نگیرد. دست کم سی ثانیه صبر می‌کنیم تا دماسنج دما را نشان دهد. این دماسنج در چنین شرایطی باید بتواند به خوبی سی و دو درجه فارنهایت یا صفر درجه سانتی گراد را بخواند.

در ادامه کالیبراسیون دماسنج اگر دیدیم، دماسنج تنظیم نمی‌شود؛ باید آن را به صورت دستی بازنشانی کنیم. یعنی عقربه دماسنج را در حالتی قرار می‌دهیم تا سی و دو درجه فارنهایت یا صفر درجه سانتی گراد نمایان شود. چنانچه دماسنج ما دیجیتالی بود، برابر راهنمای سازنده از دکمه بازنشانی مجدد استفاده می‌کنیم.

کالیبراسیون دماسنج به روش آب جوش

کالیبراسیون دماسنج به روش آبجوش بدین گونه است که در ابتدا می‌بایست، آب را در یک ظرف مناسب به جوش بیاوریم. سپس دماسنج را در آب جوش بگذاریم. عمق آب بهتر است دو اینچ باشد. ( دو اینچ برابر با ۰۸/۵ سانتیمتر می‌باشد) و دست کم سی ثانیه صبر می‌کنیم. دماسنج ما باید ۲۱۲ درجه فارنهایت یا ۱۰۰ درجه سانتی گراد را بخواند. اگر این عدد به دست نیامد، همانطور که دماسنج در آب قرار دارد، دکمه بازنشانی را می‌چرخانیم تا عقربه به نشان ۲۱۲ درجه فارنهایت یا ۱۰۰ درجه سانتی گراد برسد. روش دیگر این است که به صورت دستی دماسنج دیجیتالی را مطابق راهنمای تولید کننده، تنظیم می‌کنیم. توجه داشته باشید، اگر در مناطق کوهستانی و در مکان‌های بلند به سر می‌برید، این نکته را از یاد نبرید؛ آب در ارتفاعات دیرتر به نقطه صد درجه سانتی گراد می‌رسد. لذا سی ثانیه بیشتر باید صبر کنید.

کالیبراسیون دماسنج های مایع در شیشه چگونه است؟

آزمایشگاه‌های کالیبراسیون دماسنج،  با کمک انواع حسگرهای مرجع و قابل اطمینان و انواع مکان‌های گرمایی مانند اقسام کوره و حمام، به کالیبره کردن می‌پردازد. این نوع آزمایش با بالاترین استقامت و یکنواختی می‌تواند در مورد شیشه‌های صنعتی و استاندارد نیز ارائه گردد.

کالیبره کردن دماسنج مقاومتی چیست؟

آزمایشگاه‌های اندازه گیری دماسنج قادر به پدید آوردن نقطه سه گانه آب می‌باشد. علاوه براین، این نوع آزمایشگاه‌ها با در اختیار داشتن انواع اس . پی . آر. تی‌های مرجع می‌تواند کلیه دماسنج‌های مقاومتی را ارزیابی نماید. این آزمون‌ها به همراه کامل‌ترین گواهینامه‌های کالیبراسیون در کشور، به مخاطب قابل ارائه می‌باشد.

کالیبراسیون دماسنج های دو فلزی

آزمایشگاه کالیبراسیون دماسنج قادر است با کمک محیط‌های گرمایی که در اختیار دارد و همچنین حسگرهای مرجع، کلیه دماسنج‌های دو فلزی را نیز مورد بررسی و آزمون قرار بدهد.

کالیبره کردن و درست سنجی دماسنج‌های پزشکی غیر تماسی چیست؟

از جمله اهداف کالیبراسیون دماسنج، عرضه اطلاعات قابل اعتماد می‌باشد. در این رابطه و بر مبنای هدف مشخص شده، کلیه ادوات پزشکی در زمینه تب سنج ها نیز در فهرست خدمات اینگونه آزمایشگاه‌ها قرار گرفته است. همانطور که می‌دانید، برای سنجش دمای بدن مریض، انواع متفاوتی از دماسنج‌های تماسی و غیرتماسی در بازارهای داخلی موجود است. دماسنج‌های مایع در جیوه، دماسنج‌های نواری یا سطحی، دماسنج‌های دیجیتالی و غیره از این دست موارد هستند.

در ادامه بحث اندازه گیری ادوات سنجش دما، خوب است یادآوری کنیم، پزشکان برای سنجش دما از قسمت‌های مختلف بدن کمک می‌گیرند. دهان، مقعد، زیربغل، داخل گوش، پیشانی از جمله این موارد است. بررسی‌های پزشکی ارتباط دقیقی بین این نقاط بدن مشخص نکرده است. اما آنچه که روشن است، تفاوت دمای این بخش‌ها با یکدیگر می‌باشد. امکان اجرای این نوع اندازه گیری نیز برای دماسنج های پزشکی فراهم است.